Qishloq xo‘jaligida boshqaruv
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5430100
Kasbiy mutaxassisliklar	Fermer xo'jaligi mutaxassisi, issiqxona va parnik xo'jaligi texnik-texnologi.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (o‘simlikshunos, chorvador, keng profilli traktorchi, “V” yoki “VS” toifali haydovchi, issiqxona va parniklar operatori, laborant-tuproqshunos) – qishloq xo‘jaligi (agrosanoat, irrigatsiya va melioratsiya) kasb-hunar kollejlari; Oliy (fermer xo‘jaligini boshqarish va yuritish, issiqxonalar va ularning muhandislik tizimlari) – qishloq xo‘jalik institutlari va texnika oliy o‘quv yurtlari.
Qobiliyatlar	qishloq sharoitida mustaqil ishlash va mehnat jarayonini boshqarish qobiliyatidan boshqa qanaqadir iqtidorni talab etmaydi; shuningdek, yuqori yuklamadagi mehnat jarayoniga, dala va ferma ishiga bardosh bera olish, juda ham muhimi – erni sevish; o‘simliklar, jonivorlarga nisbatan allergiya bo‘lmasligi.
Fanlar	biologiya, kimyo, jismoniy tarbiya, mehnat (qishloq xo‘jaligi mehnati), ona tili, chet tili, iqtisodiy bilim asoslari.
Mazmuni	Ijaraga olingan er maydonida yoki xususiy tomorqa, bog‘da o‘z xo‘jaligini tashkil etish, ishchi xodimlarni tanlash va ular mehnatini tashkil etish, etishtirilgan hosilni davlatga topshirishni yoki bozorda sotishni tashkillashtirish, hisobot hujjatlarini soliq tashkilotlariga topshirish, mahalliy hukumat hamda nazorat organlari xodimlari bilan muloqotda bo‘lish. SHuningdek, ekish jarayonini boshqarish, ekilgan maydonlardagi ekinlarning rivojlanishini nazorat qilish, agrotexnika qoidalariga rioya etish, sug‘orish ishlarini tashkil qilish, hosilni yig‘ishtirib olish jarayonini rejalashtirish va amalga oshirish, kelgusi yil ekinlarini rejalashtirish, erni shudgorlash, olingan mahsulotni saqlash va qayta ishlash; Xususiy fermada, uni loyihalash va qurilishgacha ishtirok etish, chorvaga talab darajasida qarash, sutni sog‘ish va unga birinchi qayta ishlov berish, parrandani boqish va tuxumlarni yig‘ish, qo‘ylarni qirqish (tanlagan mutaxassislik va yo‘nalishdan kelib chiqqan holda).
Afzalliklar	yurtdoshlarni oziq-ovqat bilan ta’minlashdek olijanob ish; ishning o‘zgarmas xarakterga egaligi, qishloq joyida ushbu kasbga talabning kattaligi, hayoti tabiat qo‘ynida ekanligi, shaxsiy bog‘ yaratish, namunali xo‘jalik tashkil etish uchun va qancha mahsulot etishtirib sotsa, shuncha daromad olishning imkoniyati.
Kasbiy qiyinchiliklar	kutilmagan holatlar bilan bog‘liq ishning asabiyligi, va me’yorlanmagan ish kuni, natija har doim ham sarflangan xarajatga yarasha bo‘lmasligi (ob-havoning kelishiga ham bog‘liq), qishloq hayotining o‘ziga xos qiyinchiliklari, “kuyib qolish” tavakkali.
Batafsil ma`lumot	Zamonaviy fermer qishloq xo‘jaligi sohasi bo‘yicha tanlagan yo‘nalishi va egallagan kasbiga muvofiq, eng kamida, ishbilarmon va o‘z kasbining ustasi bo‘lishi lozim. Siz qishloq xo‘jaligi yo‘nalishida hohlagan kasbni egallashingiz mumkin (agronom, chorvador, zootexnik, asalarichi va shunga o‘xshash). Agar sizda ishbilarmonlik xususiyati, qobiliyati bo‘lsa, qishloq xo‘jaligi sohasida o‘z biznesingizni tashkil eting, lekin yaxshi biladigan va tushunadigan sohangizda. Qishloq xo‘jaligi mutaxassisidan fermerning farqi shundaki, u – o‘zi o‘ziga direktor. U fermer xo‘jaligini xususiy firma sifatida ochadi. Ko‘p hollarda unda asosan o‘zining oila a’zolari va yaqin qarindoshlari ishlashadi. Oldin qishloq xo‘jaligida turli lavozimda ishlaganlar orasida: “O‘zim uchun ham ishlab ko‘ray”,- degan maqsadda fermer bo‘lganlar ham ko‘p uchraydi. Nima bo‘ldi? SHudgor qilding, sho‘r yuvding, haydading, ekding, kultivatsiya qilding, hosilni yig‘ishtirding, bozorda sotding, yangi hosil uchun bankdan olgan kreditingni to‘lading va foyda bilan qolding. Albatta, og‘izda juda oson, xuddi qog‘ozdagidek. Bu - bir lavozim xodimi o‘zining kichik doiradagi vazifasini bajarishi emas, balki keng qamrovli, sermashaqqat ish. Lekin bugungi iqtidorli, serg‘ayrat yosh yigit va qizlarimiz qo‘lidan bu ish keladi. Tajribali fermerlar bugun dehqonchilik bilan birga chorvachilik va boshqa bir qancha yo‘nalishda ish olib bormoqdalar. Aytaylik, bankdan maxsus kredit olib, kichkina chorvachilik majmuasini qurish. Albatta, chorvaning har bir turi bo‘yicha ularni boqish sharoiti ham zarur. CHorva turini tanlashda, xo‘jalikning joylashgan joyi ham muhim ahamiyatga ega. Qaerdadir qoramol, qaerdadir qo‘ychilik bilan shug‘ullanish foydali. Bugun fermerlar baliqchilik, hattoki, oshxona va restoranlar katta hohish bilan oladigan bedana go‘shti va tuxumini ham etishtirmoqdalar. Turli xildagi kolbasa va dudlangan go‘sht mahsulotlarining aksariyati ham fermerlar mehnatining mahsulidir. Agar ushbu kitob o‘quvchilaridan kimdir o‘zi uchun fermerlikning chorvachilik yo‘nalishini tanlagan bo‘lsa, o‘z biznesini tashkil etishda yuqori malakali mutaxassislarning yordamini olishi mumkin. CHorva uchun zarur bo‘lgan em-xashak masalasi ham muammo bo‘lmaydi. Bugungi kunda ular etarli hajmda etishtirilmoqda, qishloq xo‘jaligi yarmarkalarida, o‘zingiz uchun qulay va ma’qul etkazib beruvchini topishingiz mumkin. Lekin, fermerlarning aksariyati em-xashakni o‘zlari tayyorlaydilar. Bu holatda, albatta, ish ko‘lami keng va ko‘p, lekin etishtirilgan mahsulotni sotishdan olingan sof daromad ham katta. O‘z - o‘zidan savol tug‘iladi: agar rivojlanish istiqboli shunchalik aniq va keng bo‘lsa, nega O‘zbekistonda fermerlik shu kunga qadar mehnat unumdorligi bo‘yicha chet ellik hamkasblari darajasiga chiqa olmayapti? Mamlakatimizda mehnat unumdorligi bo‘yicha chet el fermerlaridan o‘zib ketganlar ham kam emas. Bu holda ko‘p narsa fermerlar safini to‘ldiradiganlarning shaxsiy va kasbiy darajasiga bog‘liq. Axir, dehqonchilik ishi, hatto barcha qulayliklar muhayyo bo‘lgan taqdirda ham, oson emas. Lekin oziq-ovqat doimiy iste’mol tovari (moli) va oxirgi o‘n yillarda ularning qiymati, nooziq-ovqat mahsulotlariga nisbatan ko‘proq va tezroq oshmoqda. Agar bugungi kunda fermer etishtirgan mahsulot sotuvi muammosi bo‘lmaganda edi, fermerga faqat sidqidildan aql bilan o‘z xo‘jaligida mehnat qilish qolardi, xolos. Lekin buning uchun maxsus agronomiya, chorvachilik bo‘yicha oliy ma’lumotli fermer ham o‘zining malakasini muntazam oshirib borishi zarur. Maxsus jurnallar o‘qishi, agrotexnik konferensiyalar, ko‘rgazma-yarmarkalarida ishtirok etishi, o‘zining hamkasblari bilan internet orqali maslahatlashib turishi kerak. Bu kasb eng mas’uliyatli va kattiq mehnatni talab etadigan kasblardan biridir. Fermer odatda juda erta turadi va kech yotadi. Ular mablag‘ni, yoqilg‘ini, o‘g‘itni, em-xashakni, shuningdek, qoramolning grammlab semirishini, ekilgan paxta va bug‘doy hosiliningssentneri ko‘payishini sarhisob qila bilishi kerak. YOzning jazirama issig‘ida salqin soy, ariq bo‘yida dam olishni hohlaysiz, lekin fermerga dalada yoki fermada ishlashga to‘g‘ri keladi. Kuzning yomg‘irli, qishning sovuq kunlarida pana joyda bekinib, issiq choy bilan isinishni hohlaysiz, lekin fermer hosilni nes-nobud qilmay yig‘ishtirib olish, chorvani kasal qilmasdan qishdan chiqarishni o‘ylab, elib yuguradi. Xullas, fermerga juda ko‘p xo‘jalik masalalarini doimiy ravishda hal etishga to‘g‘ri keladi. Ammo agar katta hosil olinsa, chorva mollari yaxshi semirtirilsa, fermerning mehnati unga nafaqat sezilarli darajada moddiy, balki ma’naviy qoniqish keltiradi. Albatta, bu ish mutaxassis, o‘z ishining ustasi sifatida shug‘ullanishga arziydi.