Muhandislik kommunikatsiyalari qurilishi va montaji
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5340400
Kasbiy mutaxassisliklar	Suv, gaz ta'minoti va kanalizatsiya tizimlarini o'rnatish ta'mirlash va ishlatish ustasi, kommunal xo'jaligi ob'ektlaridan foydalanish bo'yicha texnik-texnolog, kommunal xo'jaligi texnikalari va mashinalari mexanigi (texnigi), magistral, mahalliy va tarmoq quvurlarini montaj qilish, foydalanish, ta'mirlash mexanigi, shamollatish tizimlari va jihozlarini montaj qilish, foydalanish va ta'mirlash texnigi, yuklash va tushirish texnikalari mashinisti.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (santexnika ishlari ustasi, elektrogazpayvandchi, gaz va suv iste’moli nazoratchi operatori, gaz uskunalarini ta’mirlash va ishlatish bo‘yicha chilangar, suv-kanalizatsiya tarmoqlari kuzatuvchisi, santexnik tizimlar, quvurlar tugunlari va detallarini tayyorlash bo‘yicha chilangar, “V” yoki “VS” toifali haydovchi, suv tozalash inshootlari va kanalizatsiya jihozlarini montaj qilish va foydalanish bo‘yicha usta, ichimlik va oqava suv tozaligi nazorati bo‘yicha texnik laborant, uy-joy mulkdorlari shirkati texnigi, magistral, mahalliy va tarmoq quvurlarini montaj qilish va ta’mirlash chilangari, shamollatish tizimlari va tashqi quvurlar monajchi-chilangari, kranchi-mashinist, avtokranchi, mashinist-traktorchi) – qurilish, sanoat va servis kollejlari; Oliy (muhandis) – muhandislik-qurilish, texnika oliy o‘quv yurtlari.
Qobiliyatlar	texnikaga qiziqish, sozlash kalitlari va boshqa turdagi asboblar bilan yaxshi muomala qilish, noxush hidlarga nisbatan chidamlilik va mustahkam sog‘lik.
Fanlar	jismoniy tarbiya, matematika, chizmachilik, fizika, kimyo, ona tili, chet tili, elektrotexnika, chilangarlik ishi, psixologiya.
Mazmuni	Qurilish maydonchalarida – loyiha, ish chizmalari va normativ (me’yoriy) hujjatlar talablariga to‘la mos tushadigan holda ichki suv o‘tkazish va suv etkazish tizimlarini montaj qilish; Kommunal xo‘jalik tashkilotlarida – ichki sanitar-texnik qurilmalarni: issiq va sovuq suv etkazish, isitish tizimlari; ichki suv o‘tkazish hamda suv etkazish tizimini ishga tushirish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash va profilaktikasi bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarni bajarish; sanitar-texnik ta’minot ishining nuqsonlari sabablarini aniqlash va o‘z vaqtida ularni bartaraf etish; Gaz xo‘jaligi tizimida – loyiha va normativ (me’yoriy) hujjatlar talablariga mos holda gaz ta’minoti tizimlarini montaj qilish, gaz tarmoqlariga gaz etkazib berish va qayta qurilgan gaz quvurlarini ishga tushirish, gaz ta’minoti tizimlarining ishonchli, xavfsiz ekspluatatsiyasini ta’minlovchi ishlarni amalga oshirish; Magistral gaz quvurlariga xizmat ko‘rsatish tashkilotlarida – magistral quvurlar, tugunlar va nazorat-boshqaruv asboblar holati ustida ekspertiza ishlarini olib borish, gaz ta’minotining yangi liniyalari qurilishida ishtirok etish, gaz ta’minoti tizimlarida avariyalarni bartaraf etish va lokalizatsiya qilish, ishlab turgan gaz quvurlarini o‘chirish, ularning zararlangan qismlarini ta’mirlash va almashtirish.
Afzalliklar	mehnat bozoridagi yuqori talab; turg‘un ish va ish haqi; xususiy tartibda tadbirkorlik faoliyatini yo‘lga qo‘yish, gaz ishida yuqori ish haqi va qo‘shimcha imtiyozlar, nafaqaga vaqtli chiqish; kvartira va zamonaviy uy-joylarda gaz plitalari va boshqa gaz yordamida ishlaydigan qurilmalarni o‘rnatib yoki gaz liniyalari bilan ta’minlagan holda qo‘shimcha daromad olish imkoniyatining mavjudligi.
Kasbiy qiyinchiliklar	ko‘pincha antisanitar va sog‘lik uchun zararli bo‘lgan sharoitlarda, jismonan qiyin va asabiylashtiradigan, avral tartibda bajariladigan ish; nuqsonlarni bartaraf etishning o‘ziga xos qiyinchiliklarining mavjudligi; kommunal xo‘jaligida nisbatan kam maosh; ish hayot uchun tavakkal; bajarilayotgan ish natijasi uchun yuqori mas’uliyat; hamma vaqt xavfsizlik texnikasiga rioya qilish zaruriyati.
Batafsil ma`lumot	Suv-gaz ta’minoti va kanalizatsiya tizimlarini o‘rnatish, ta’mirlash va ishlatish ustasi yoki santexnika ishlari ustasi. Butun bir zamonaviy shaharning hayoti bu mutaxassislarning tajribasi, mahorati va mas’uliyatiga bog‘liqdir. Issiqlik trassalari, erto‘lalar, pod’ezdlar va kvartiralarda avariyalar bugungi kunda, afsuski, ko‘p uchrab turibdi. Santexnika ishlari ustalarini, odatda, santexniklar deyishadi, lekin muhimi bu emas. Muhimi - ular nima bilan shug‘ullanishlari. Buni bilmaydiganlar esa kamchilikni tashkil qiladi. Lekin inson shunday yaralganki, agar uning uyida hama narsa me’yorda bo‘lsa, santexnik uning yodiga ham kelmaydi. Lekin mana, yuvinishni yoki choy ichishni xohlab qoldik, jo‘mrakda esa suv yo‘q va darhol yomon so‘zlar bilan santexniklarni eslay boshlaymiz-u, lekin ularning bu narsada umuman dahli bo‘lmasligi mumkinligi haqida o‘ylab ham o‘tirmaymiz. Ammo unitaz yoki jo‘mrak ishdan chiqsa, ularning yoniga zudlik bilan yordam so‘rab, yugurib boramiz. Aytaylik, ishdan chiqqan suv jo‘mragini, yoki bo‘lmasa, eskirgan jo‘mrakni yangisi bilan almashtirishga mustaqil tarzda bir urinib ko‘ring-chi. Ha, agarda oilada santexnik bo‘lsa, bu oila o‘z kvartirasida o‘ziga ishonishi mumkin. Santexniklar, odatda vaqti-vaqti bilan o‘zlariga biriktirilgan hududni aylanib chiqib, sanitar texnik tizimlarni, quvurlarni va shunga o‘xshash uskunalarning to‘g‘ri ishlashini ko‘zdan kechirgan holda, navbatchilik tartibida ishlashadi. Muhandislar ta’mirlash va profilaktika ishlarini olib borish texnik rejalari va sxemalarini ishlab chiqish bilan shug‘ullanishadi, shuningdek avariya joyiga borishadi, avariya sababini aniqlashtirishadi va nuqsonlarni tuzatish bo‘yicha santexnik va ustalarga topshiriqlar berishadi, ko‘pincha o‘zlari ta’mirlash ishlarida ishtirok etishadi. Agarda jiddiyroq holat ro‘y bersa, ushbu mutaxassislarning har birini yarim tunda ham yotog‘idan yoki uyidan chaqirib olishlari mumkin. Teplotsentral lardagi avariyalar oqibatlarini bartaraf etish ishlari ko‘p hollarda, issiq bug‘ otayotgan fontanlar orasida olib borilishi bilan birga, sog‘lik va hayot uchun xavflidir. Kanalizatsion kollektorni tozalash unchalik ham xavfli bo‘lmasa-da, juda ham yoqimsiz. Santexniklar quvurlardagi nuqsonlarni bartaraf etish va quduqlardagi balchiqlarni tozalashdan tashqari quvuro‘tkazgich ishchi detallarini profilaktik almashtirish ishlarini olib borishadi, shuningdek arizalar bo‘yicha aholigga xizmat ko‘rsatishadi – smesitel larni, unitazlarni, sanitar tugunlardagi kranlarni almashtirishadi, yangi bug‘ isitish batareyalarini o‘rnatishadi, ifloslangan lokal oqava yo‘llarni tozalashadi. Kommunal xizmatlarning narxi oshib borishi bilan birgalikda santexniklarning ish haqi ham o‘sib boradi. Bu sohada professional o‘sishning iloji bo‘lgan joylar mavjud. Masalan, binoning ichki qismiga santexnika o‘rnatish, “issiq pol” tizimini yaratish, mayda qozonxonalarni ishga tushirishga tayyorlash, hammomlarning to‘liq moslamalarini o‘rnatish va shu kabilar bilan shug‘ullanadigan shaxsiy firma ochish mumkin. Ayrim, qo‘llarida ajratish kalitlarini ushlashni o‘rganib olgan santexniklar ishni avval o‘z kvartiralarida eski jo‘mraklarni, so‘ngra truba, rakovina, unitazlarni yangilariga almashtirishdan boshlashadi. So‘ngra, aytaylik, qo‘shnining oshxonasida sodir bo‘lgan avariyani bartaraf etishadi. YAshash va ofis binolarining sanitar-texnik sohadagi motaj ishlarining xar xil turlarini o‘zlashtirib olgach, shaxsiy bizneslarini ochishadi. Barcha zamonaviy shahar va qishloq uylari yordamingizga muhtoj bo‘lgan bo‘lg‘usi ustalar, sizga omad yor bo‘lsin! Gaz – o‘ta makkor energiya tashuvchi. Agar gaz xo‘jaligida qandaydir kichik nosozlik bo‘lsa, hattoki juda qisqa vaqtni nazardan chetda qoldirish ham katta fojia ro‘y berishiga olib keladi. SHuning uchun gaz xo‘jaligi yuqori malakali kadrlarni talab qiladi. Bu tizim mutaxassislari vaqti-vaqti bilan attestatsiya ekspert komissiyasi a’zolariga gaz tizimlari ta’miri, tekshiruvi va ekspluatatsiyasi borasidagi bilim va malakalarini namoyon etishlari kerak bo‘lgan Davlat qayta tayyorlovidan o‘tib turishadi. Gazchilar o‘z ishlarida, hid bilish qobiliyatlari yoki ko‘zlarining o‘tkirligidan ko‘ra, maxsus asboblarga tayanishadi. YAshash sektoriga xizmat ko‘rsatadigan gaz xo‘jaligi mutaxassisi ishining qiyinchiliklari asosan ruhiydir: axir u, uni chaqirgan fuqaro va davlat oldida juda katta mas’uliyatni o‘z bo‘yniga olgan holda, o‘sha odamning xonadonidagi tekshirilayotgan gaz uskunalari va quvur qismining nuqsonlarini to‘liq bartaraf etganligi haqida dalolatnoma tuzadi va topshiradi. Ko‘p hollarda fuqarolar, gaz asboblarinii o‘zlaricha tuzatayotib, xavfsizlik qoidalariga rioya qilishmaydi va nuqsonlarni o‘zlari keltirib chiqarishadi, ularning fikricha, nuqsonning kelib chiqishiga, go‘yoki, gaz xo‘jaligi xodimlari aybdor – ular o‘z ishiga mas’uliyatsizlik bilan yondashgan. Bundan kelib chiqadiki, bunday insonlar uylariga gaz idorasi xodimlari kelganda ularga ruhiy bosim o‘tkaza boshlashadi: ”Ruxsat beringlar yoki hech kimga hech narsa haqida xabar bermanglar – menda bu narsa ko‘pdan buyon shu holatda va yaxshi ishlayapti”, - degan ma’noda do‘q-po‘pisalar ham qilishadi. Maishiy gaz asboblari foydalanuvchilari bilan shunday muloqotda bo‘lishga tayyormisiz? Agar “Ha” deb javob bersangiz, siz vaqtinchalik qiyinchiliklar jarayonida hech narsani tushuntirib bo‘lmaydigan, tabiatan “bir so‘zli” odamlar toifasiga kirasiz va gaz tizimida ishlashingiz ancha oson kechadi. Ko‘pincha gazchilarda xususiy tarzda ishlash imkoniyati paydo bo‘ladi: iste’molchiga qanday gaz uskunalarini (gaz plitalari va hokazo) tanlashda ko‘maklashish, shuningdek, ularni mijoz aytgan joyga o‘rnatib berish ham xizmat haqisiz qoldirilmaydi. SHaxsiy biznesni davlat xizmati bilan birlashtirishga tayyor bo‘lgan gazchilar yaxshi maosh to‘lanadigan ishlarni topishadi, gaz isitish tizimlari montaji va yangi uyni to‘liq gaz uskunalaridan foydalanishga tayyorlash bilan shug‘ullanishadi. Ba’zi mutaxassislar esa, o‘zlarining ma’lumotidan qat’i nazar, gazlashtirishda muvaffaqiyatli ish olib boradigan shaxsiy firmalarini ochishga ham erishishadi. Gaz sanoatidagi tashkilotlardan biriga ham ishga joylashib olish mumkin. Albatta, magistral gaz o‘tkazish tizimlariga xizmat ko‘rsatayotganda yoki yangi gaz o‘tkazish liniyalari va tugunlari montajida ishtirok etayotib, oiladan uzoqlarda bo‘lish, noodatiy iqlim va maishiy sharoitlarda yashashga to‘g‘ri keladi. SHunday bo‘lsa-da, bunday tuzilmalarda shahar xo‘jaligiga qaraganda ikki-uch barobar ko‘p maosh to‘lashadi. Bunday mutaxassislarga bo‘lgan talab bugun yomon emas, buning ustiga bu sohada ishga qabul qiladigan yirik firmalar O‘zbekistonning bir qator yirik sanoat markazlarida joylashgan. Hattoki chet davlatda ishlash imkoniyati ham bor. Agar siz yaxshi mutaxassis bo‘lsangiz, bunday firmaga ishga kirish imkoniyati chindan ham yuqori. Bunday kompaniyalar ishchilariga to‘lanadigan maosh, hattoki o‘zi ishlab turgan hududdan yaxshi uy-joy sotib olib, oilasini ko‘chirib kelishga ham etarli. Albatta, siz baribir vaqti-vaqti bilan oilangizdan uzoqlarda bo‘lishingizga to‘g‘ri keladi. Lekin, yaxshi ish haqi va bu kasbning qiyinchiliklaridan qo‘rqmaganligingiz uchun o‘zingizni hurmat qilasiz. Muvaffaqiyat!