 Yo'nalish Kodi | 3540200 |
 Kasbiy mutaxassisliklar | Qurilish-pardozlash ishlari ustasi, duradgorlik va pol yotqizish ishlari ustasi. |
 Ixtisosliklar |
|
 Qobiliyatlar | tayanch-harakat apparati, yurak-qon-tomir tizimi, nafas olish organlari kasalliklaridan mutloq xalos bo‘lish shart; o‘tkir ko‘z nuriga, jismoniy chidamlilikka, ko‘z bilan yaxshi chamalash mahoratiga, yaxshi qo‘l boshqaruvi va harakatlar koordinatsiyasiga ega bo‘lish; kimyoviy moddalarga nisbatan allergiyaning bo‘lmasiligi ham muhim. |
 Fanlar | jismoniy tarbiya, mehnat, matematika, chizmachilik, kimyo, ona tili, chet tili, tasviriy san’at, informatika va kompyuter grafikasi, estetika. |
 Mazmuni | |
 Afzalliklar | ushbu soha kadrlariga bo‘lgan yuqori talab, nisbatan yuqori maosh; mehnat natijasini darhol ko‘rish; shaxsiy turar joyini mustaqil ta’mirlash imkoniyati mavjudligi. |
 Kasbiy qiyinchiliklar | jismonan qiyin ish; jarohat olishning katta ehtimoli, lak-bo‘yoq vositalari bilan doimiy “aloqa” da bo‘lish; hamma vaqt xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilish; yoz vaqtida mehnat ta’tiliga chiqish qiyin; ko‘plab qurilish ob’ektlarida to‘g‘ri ovqatlanish va gigiena qoidalariga rioya qilishning imkoni yo‘qligi. |
 Batafsil ma`lumot | Sayqallash – qurilish ishlarining so‘nggi bosqichi, uning yakunlanishi bilan binoni yashash-kommunal xizmati tashkilotlariga ekspluatatsiyaga topshirishadi va binoga yashovchilar yoki foydalanuvchilar joylashishadi.
Ushbu binolarda istiqomat qiluvchi yoki foydalanuvchilarning kayfiyati, ko‘p narsaga, ayniqsa, binolarni sayqallash ishlari qanday bajarilganligiga bog‘liq. Sayqallash sifati binoning mikroklimat iga ochiqchasiga ta’sir qiladi, ya’ni sayqallash ishlari sanitar-gigienik nuqtai nazardan ham o‘ta muhim. SHtukaturka (suvoq)lash va shpatlyovka (sir)lash uchun aralashmalarni tayyorlash texnologiyasi - go‘yo suvoq ishlarining o‘zining texnologiyasidek, asrlar davomida shakllanib kelgan va yangi sayqallash materiallari paydo bo‘lishi hamda zamonaviy talablaridan kelib chiqqan holda - shakllana borayapti. Bu – sirkorlik (malyarlik) va binodagi barcha me’yoriy, estetik va sanitar-gigienik talablarga mos tushadigan sharoitni yaratishga yo‘llangan ishlarga ham tegishli. To‘g‘ri va sifatli bajarilgan sayqallash ishi binodan suv o‘tishining oldini oladi va undagi kamchiliklarni tuzatadi, issiqlikning saqlanib turishiga ko‘maklashadi. Bundan tashqari, sifatli sayqallangan binolarda betonlarni “emiruvchi” bakteriya va zamburug‘lar sekinroq ko‘payadi. Mana, sayqallovchilarning ishi qanaqa ahamiyatga ega! Lekin, sayqallash ishlari boshlanishidan oldin, binoda eshik va derazalarni o‘rnatuvchi mutaxassislar ishlab ketishadi. Duradgorlar yog‘och tokchalarni o‘rnatishadi, eshiklarda qulf uchun joy tayyorlashadi, yog‘och shkaflarni yig‘ishadi va antresol larni qurishadi. Agarda uy xususiy bo‘lsa va uning egalari o‘z xonadonlarida taxtadan ishlangan asl konstruksiyalarni ko‘rishni istashsa, u holda duradgorlarga yanada ko‘proq ish topiladi. E’tiborga loyiq jihati shundaki, duradgorlar faqatgina cho‘pkori binolarning qurilishda ishtirok etishmaydi. Masalan, duradgor-betonchi – bu vaqtinchalik taxta karkas (unga beton quyish maqsadida) tayyorlovchi mutaxassis. Qachonki beton qotib ulgursa, mahkamlangan taxta romlarni olib tashlashadi va o‘shanda gulzor yoki boshqa bir qandaydir betondan qurilgan inshoot uchun beton forma tayyor bo‘ladi. Duradgorlar yana vaqtinchalik qurilish uchun javonlarni ham tayyorlashadi. YOg‘och ishlab chiqarish va uni qayta ishlab, turli xil konstruksiyalarni tayyorlash bo‘yicha mutaxassislar faqatgina qurilishda ishlashmaydi. Fabrika va ustaxonalarda duradgorlar yog‘ochdan mebellar ham ishlab chiqarishadi. Bu yashash va ish binolarini jihozlashga kirishiga qaramay, boshqa sohaga tegishli bo‘lgan ish. Duradgorlar barcha quruvchilardan kam pul ishlab topishsa, u holda maosh nimaga bog‘liq? Odamlarda qirindi va xodaga nisbatan allergiya changga nisbatan allergiyadan kamroq kelib chiqar ekan. YOg‘ochsozlik va mebel sanoatining ildam rivojlanib borayotganligi mamlakatimizda ushbu soha vakillariga bo‘lgan talabning ortishiga olib kelmoqda. Bu esa yog‘och ustalarining maoshi yildan yilga oshib borishidan dalolat beradi. SHunday ekan, bu kasbda ham perspektivalar, albatta, bor. Endi quruvchi-pardozchilar haqida to‘xtalamiz. Usta-pardozchi nafaqat unga bo‘ysungan ishchilarni, mutaxassisliklari va malakalaridan kelib chiqqan holda, ish joylariga yuboradi, balki ichkaridagi butun bir pardozlash jarayonini boshqaradi. Brigadir rolida binoning ichki pardozlash ishlari ustasi prorabga bevosita bo‘ysunadi va butun brigada ishinig natijasi uchun javob beradi. Gilkor (shtukatur) binoning ishlov berilmagan devorlarini estetik ishlov berishga tayyorlashni o‘z zimmasiga oladi. Uning sirkor hamkasbi devorlarga bo‘yoqni tekis va chiroyli qilib surtishi uchun devorlarning yuzini maksimal drajada tekislash lozim. Lekin, agar yaqqol ko‘zga tashlanib turgan notekisliklarni maxsus asbob-uskunalar yordamida darhol tekislab tashlash mumkin bo‘lsa, mikroyoriqlarni nima qilish kerak? Ularni yo‘qotish uchun, shpatlyovka deya atalmish maxsus ohak qorishmalardan foydalanishadi. Devor “do‘ngchalar” dan tozalanganidan keyin gilkor devorlarga, shiftga, ba’zida esa, tokchalarga va plitalarga bir qavat tekis shpaklyovka yoki shtukaturka surtib chiqadi. Agarda u o‘z ishini mohirlik va mas’uliyat bilan tugatsa, ishlov berilayotgan yuza materialni yaxshi “qabul qiladi” va restavratsiya uzoq vaqtni olmaydi. SHtukaturkalash ishlarida bo‘yoqlashga tayyorgarlik emas, balki dizaynerlik ro‘yxatiga kiritilgan, devorlarga mustaqil bezak berish ishlariga aylanish holatlari ham tez-tez uchrab turadi. Gilkorlik ishida ijodkorlik mahoratini namoyon etish imkoniyati bor – san’atkorona shtukaturkalash usulidan foydalanib, bezak berish ishlarini amalga oshirish. Ixtiyoriy holatda devorlarni ham, inshootlarning ichini va binolarning fasadlarini ham, yuqorida, vaqtinchalik balkonlarda, qurilish stellajlarida ishlagan holda, shtukaturkalashga to‘g‘ri keladi. Bundan qo‘rquvga tushishga asos yo‘q: agarda siz tashqarida yuqori balandlikda ishlashni xohlamasangiz, sizni hech kim majburlamaydi. Xavfsirashga arzigulik muammo – allergiya. Kishining ohak yoki shtukaturkada ishlatiladigan boshqa aralashmalar changiga qarshilik ko‘rsata olmasligi, uning bu kasbni tark etishiga olib kelishi mumkin. Allergik reaksiyalar darhol o‘z belgilarini ko‘rsatmasdan, ko‘p yillik intensiv ishdan keyingina o‘zini “oshkor” qilishi mumkin. Biroq, bu ham halokat emas. Agar yangi antigistamin dorilar yordam bermasa, sirkorlik ishiga o‘tib ketish mumkin. Lekin, baribir, organizm bo‘yoq, lak va oboy elimlariga umuman qarshilik ko‘rsata olmasa, u holda kasbni almashtirishga va qurilish sohasini ham butkul tark etishga to‘g‘ri keladi. Sirkor gilkorning ishini davom ettiradi. U turli xildagi bo‘yoqlarni tayyorlashi kerak. Sirkorlar, dizaynner tomonidan tayyorlangan kompozitsiya uchun turli xildagi dekorotiv shtrixlarni o‘ylab topgan holda, tez-tez dekorator ham bo‘lib turishadi. Bugungi kunda sirkor, bo‘yash materiallarining katta tanlovidan tortib, turli xildagi asbob-uskunalargacha, ko‘plab imkoniyatlarga ega. Mo‘yqalam bilan ishlashga to‘g‘ri keladi, lekin ishning katta qismini sirkor purkagich, pulverizator va valiklar yordamida amalga oshiradi. Bo‘yash ishlari hamma vaqt ham havas qilgudek emas, doimo ish vaqtida turli xildagi niqoblarni taqib olish, ishdan keyin esa, yaxshilab yuvinish va teriga har xil yumshatuvchi kremlarni surtishga to‘g‘ri keladi. Ammo sirkor ishining natijasi uning ko‘z oldidayoq paydo bo‘ladi. Oldingizda oppoq devor bor edi, endi esa ko‘zingizni quvontiradigan, yoqimli ko‘rinish hosil bo‘ldi. Albatta, bir xil binolarda sirkordan shunchaki devorlarni bo‘yash, gulqog‘oz yopishtirish va shiftni oqlash talab qilinadi. Biroq bu ish ham mohirlik va ohistalikni talab qiladi. Aynan shuning uchun zamonaviy sirkorning ishsiz qolib ketishi juda ham qiyin. Ko‘plab yurtdoshlarimiz, o‘z uylarini ta’mirlashda, bu ishda hech qanday o‘ziga xos qiyinchiliklari bo‘lmasa ham, mustaqil tarzda bo‘yash yoki suvashdan ko‘ra, ishga taklif etilgan sirkorga pul to‘lab ishlatishni ma’qul topishadi. CHunki professionallar, baribir, professional-da! Plitkachi – nisbatan oddiyroq mutaxassislik. Lekin plitkani to‘g‘ri yotqizish, ustiga-ustak, plitkadan turli xildagi rasm yoki boshqa ko‘rinishlarni hosil qilish – aslida unchalik ham oson emas. Bu ish boshqalariga qaraganda ko‘proq sabrni talab qiladi. Mahorat va ushbu mutaxassislikka bir vaqtning o‘zida ega bo‘lgan kishilar esa vaqt o‘tishi bilan o‘z xohishlari asosida san’atkorona qoplash darajasiga etishishi, mozaika yotqizishni o‘rganib olishi mumkin. Bu esa qurilish firmalaridan kvartira va zamonaviy uy-joylar intererini, binolar fasadlarining original ko‘rinishini yaratishga buyurtma olish va yana o‘z shaxsiy biznesini yo‘lga qo‘yish uchun zo‘r imkoniyatdir. Parketchi yoki parket yotqizish bo‘yicha mutaxassis oson bo‘lmagan ishni amalga oshiradi. Undan ham sabr, “o‘tkir” ko‘z, bo‘yash va elimlash materiallariga nisbatan allergiyadan forig‘ bo‘lish talab qilinadi. Parketchining ishini ixtiyoriy jismonan sog‘lom inson o‘zlashtirib olishi mumkin. Biroq, bu borada erkaklar ustundirlar, chunki bu ayollar uchun og‘ir ish – uzoq vaqt davomida tizzada turib ishlash, bir xil va aniq ishlarni qo‘l bilan amalga oshirishga to‘g‘ri keladi. Lekin bu mutaxassislikning eng namunali va buyurtmachilar tomonidan yuqori talab qilinadigan egalari – daraxtdan tayyorlanadigan xomashyo (va boshqa turdagi mahsulotlar) bilan ishlashni, betakror shakllar yotqizishni, geometrik hisob-kitob ishlarini amalga oshirishni xush ko‘radigan kishilar. SHuningdek, ular katta qiziqish bilan oddiygina yog‘och pollarni “to‘shash” bilan ham shug‘ullanishadi. Parketchilar, odatda, plitkachi va bo‘yoqchidan kam maosh olishmaydi, bu esa bugungi kundagi hisob-kitobga asoslangan holda aytadigan bo‘lsak, anchagina salobatli demakdir. |