Neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5321300
Kasbiy mutaxassisliklar	Neft va gazga kimyoviy ishlov berish va qayta ishlash texnik-texnologi, neft va gazni tashish va saqlash qurilmalari texnik-mexanigi, neft va gaz quduqlarini sinash texnigi, neft va gaz quduqlarini burg'ulash texnigi, neft va gaz konlari mashina jihozlarini ishlatish texnigi.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (texnologik uskunalar operatori, neft va gazga dastlabki ishlov berish texnologi, sanoat jihozlarini korroziyadan himoya qilish bo‘yicha texnolog, kimyoviy tahlil laboranti, texnologik kompressor va nasoslar mashinisti, texnologik qurilmalarni ta’mirlovchi-chilangar, neft va neft mahsulotlarini tashish, saqlash qurilmalariga xizmat ko‘rsatish va ishlatish texnigi; neft, gaz quduqlari sinovchisi elektrgazpayvandchi ...) – neft va gaz, sanoat kollejlari; Oliy (neft va gaz konlari operatori, neft va gaz konlari mashina va jihozlari mashinisti, neft va gaz quduqlari burg‘ulovchisi) – tog‘ kon metallurgiya instituti, muhandislik va texnik institutlar, universtitetlar.
Qobiliyatlar	qandaydir o‘ziga xos iste’dod talab qilinmaydi, lekin kimyoviy, fizik va texnik bilimlar, mustahkam sog‘lik, jismoniy tayyorgarlik,chiqishimlilik, jismonan qiyin ishlarni bajarish uchun kuch va matonatga ega bo‘lish, kuchli iroda.
Fanlar
Mazmuni	Neft va gazni qayta ishlash zavodlarida – kimyoviy ishlov berishda texnologik jarayonlarni nazorat qilish, texnologik jihozlarga texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash, kompressor va nasos qurilmalarini ishlatish, xomashyo va mahsulot sifatini, miqdorini tekshirish, tahlil qilish; neft quduqlari qaziladigan joylarda – parmalash bloklarining montaji, demontaji, ya’ni qismlarga ajratilishi va transportlarda tashilishi, minoralarni yig‘ish, ajratish jarayonida er, beton, chilangarlik, duradgorlik va ko‘tarish-tushirish ishlarini amalga oshirish, quduqlarning uzluksiz ishlashini ta’minlash; Ilmiy-tadqiqot institutlarida – innovatsion texnologiyalar va loyihalarni ishlab chiqishda, yangi texnologik qurilmalarni yaratish va ularni sinashda ishtirok etish.
Afzalliklar	sohada kadrlarga bo‘lgan yuqori talab; yuqori maosh; mamlakatning, hatto dunyoning turli o‘lkalarida bo‘lish imkoniyati; imtiyozli mehnat ta’tillari, davolanish uchun imtiyozlarning mavjudligi; ish joyidan turarjoyga ega bo‘lish.
Kasbiy qiyinchiliklar	ish asosan erkaklar uchun, shunda ham erkaklarning hammasi uchun ham to‘g‘ri kelavermaydi; smenali tartibda ishlash, og‘ir jismoniy mehnat; ish tufayli oiladan uzoqlarda yashash, o‘ta yuqori kasbiy mas’uliyat.
Batafsil ma`lumot	Texnologik qurilmalar operatori ikki xil bo‘ladi: pult operatori va texnologik jarayonlarni nazorat qiluvchi operator. Pult operatori maxsus jihozlangan xonada kompyuter va nazorat o‘lchov asboblari orqali tenologik jarayonlarni kuzatadi hamda nazorat qiladi. Zarurat tug‘ilganda, ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatishssexiga tezkorlik bilan ogohlantiruvchi signal yuboradi. Texnologik jarayonlarni nazorat qiluvchi operator esa, bir so‘z bilan aytganda, jarayonni yurib nazorat qiladi, ya’ni u butun ish davomida tik oyoqda bo‘ladi. Kompressor va nasos qurilmalari mashinisti - kompressor va nasos qurilmalarini boshqaruvchi mutaxassis. U gaz, bug‘, xomashyo va mahsulotni siqib, haydab berish ishlarini amalga oshiradi. Xomashyo va mahsulot konteynerga, zahiraga va tashuvchi transportlarga haydaladi. SHuningdek, mashinist texnik jihozlarni ta’mirlash va ularga texnik xizmat ko‘rsatishni ham eplashi kerak. Kompressor – havo, bug‘, gaz va shu kabilarni siqish uchun qo‘llaniladigan mashina. Ular vazifasiga ko‘ra, havo kompressori, bug‘ kompressori, gaz kompressori bo‘lishi mumkin. Nasos – xomashyo va mahsulotni tortib, haydab beradigan qurilma. Neft va neft mahsulotlarini tashish, saqlash qurilmalariga texnik xizmat ko‘rsatish va ishlatish texnigining ishi o‘ta mas’uliyatli bo‘lib, muhandis sifatida texnologik qurilmalar operatorlari ishini kuzatadi, ya’ni mahsulot va xomashyoni saqlash va tashish jarayonlarini to‘liq nazorat qiladi. Neft va neft mahsulotlari texnika xavfsizligi qoidalariga qat’iy rioya qilingan holda, belgilangan bosim va harorat ostida, maxsus konteynerlarda saqlanadi, xuddi shunday, maxsus transportlarda tashiladi. Texnikning vazifasiga xomashyo va mahsulotni saqlash hamda tashish qurilmalarining texnik holatini nazorat qilish, ularni ishga tayyorlash, texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash vazifalari ham kiradi. Magistral gaz quvurlariga xizmat ko‘rsatish texnigi – gaz quvurlari, ularga o‘rnatilgan nasoslar ishini kuzatadi, nazorat qiladi, ta’mirlaydi, texnik xizmat ko‘rsatadi. Koroziyalangan gaz quvurlari yoki ularning ayrim qismlarini almashtirish va koroziyadan saqlash choralarini ko‘radi. Neft va gaz quduqlarini sinash texnigining asosiy vazifasi– quduqlarni, shu jumladan, xarakterisitikasi va geologo-texnik shartlarini hisobga olgan holda, razvedka quduqlarini ham sinashdan iborat. Ishdan maqsad: tog‘ jinslarining flyuidlarga to‘yinganlik darajasini; qatlamlarning gidrodinamik xususiyatlari va ulardagi bosimni; quduq yaqinidagi va uning atrofidagi hududlarda qatlam xususiyatlarining o‘zgarish qonuniyatlarini; neft, gaz va qatlam suvlaridan boshlang‘ich debit larni olish. o‘rganilayotgan doiraning ichki imkoniyatlari va zahirasini; ochiq kesimlarda flyuidlarga to‘yinganlikning har xil oraliqlari chegaralarini aniqlash. Mutaxassislar ochiq maydonda 2-3 smenada vaxta usulidagi guruh tarkibida ishlashadi. Neft va gaz quduqlarini sinash texnigining xizmat majburiyatlariga nimalar kiradi? Birinchidan, quduqlarni sinashga tayyorlash va qatlamlarni sinashda ishtirok etish; ko‘tarish-tushirish ishlarini mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish vositalari hamda jihozlariga xizmat ko‘rsatish vazifalari kiradi. Bundan tashqari, mutaxassislardan neft-gaz quduqlarini, shu jumladan, geologik jihatdan o‘ta murakkab va juda baland bo‘lgan quduqlarni sinash ishlarini amalga oshirish ham talab etiladi. Neft va gaz quduqlarini sinash texniklari qazib olingan aralashmalarga kimyoviy ishlov berish, og‘irlashtirish; quduq atrofidagi ustunlar atrofiga beton quyish, beton ko‘priklarni o‘rnatish va ularni parmalash ishlarini ham bajarishadi. Ha, bu sohada ishlashga hamaning ham sog‘ligi va asab tizimi dosh beravermaydi, chunki ularning vazifasiga yuqorida aytilganlardan tashqari yana anchagini murakkab ishlar kiradi. Masalan: belgilangan tartibda kern ni, quvur og‘zida va qazib olinadigan joydagi bosimni o‘lchagan holda, qatlam flyuidlarining namunalarini saralash; quduq va jihozlarni quvurlarni tushirishga tayyorlash; ularni tushirish, ustunlarni betonlash va germetikani tekshirish. SHuningdek, sinash jaryonida aniqlangan gidrodinamik ko‘rsatkichlarni o‘lchash; elektr burg‘ilash jarayonida quduqlarni masofadan nazorat qilish va boshqarish; murakab va avariya holatlarini bartaraf etish; erosti quduqlarini ta’mirlashdan oldin ularni maxsus suyuqlik yordamida to‘xtatib qo‘yish, ta’mirlash ishlarida ishtirok etish; neorganik tuzlar, parafin va boshqa tiqilmalardan quvurlarni tozalash va yuvish ham ularning zimmasida. Neft va gaz quduqlari texnigi olinayotgan mahsulot miqdori va burg‘ulash ishlarini nazorat qiladi. Burg‘ulash agregatlariga, asosan, doluta, qazib olish minorasi, burg‘ilash mashinasi, parmalash mashinasi va shu kabilar kiradi. Laborant-kollektorlar barcha burg‘ulash eritmalarining sifat tarkibini tekshirishadi va tahlil qilishadi. Faqat “shugina” xolosmi? Yo‘q, albatta. Ish jarayonida zarur bo‘ladigan burg‘ilash asbob va jihozlarini ham kimdir tozalab, ta’mirlashi kerak-ku, axir. YA’ni, erusti va erosti ishlarida ishlatiladigan barcha jihozlarga xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash; yangi burg‘ilash jihozlari va asboblarini sinashda ishtirok etish vazifalarini ham ushbu kasb egalari bajarishadi. Kasbning qiyinchiliklari sizni o‘ylantirib qo‘ymadimi? Agar siz bu qiyinchiliklarga qaramay, insonlarga energiya manbalarini “tuhfa” qilmoqchi bo‘lsangiz, tayyorgarlikni boshlang. Axir, butun dunyo bunday mutaxassislarning xizmatiga muhtoj. Sizda mustahkam iroda, kuchli bilimlar zahirasi bo‘lsa, neft va gaz sohasida, albatta, omad kulib boqadi.