Maktabgacha ta’lim
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5111800
Kasbiy mutaxassisliklar	Maktabgacha ta'lim muassasalari tarbiyachisi.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachisi, ixtisoslashtirilgan bolalar maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachisi, oilaviy tarbiyachi) – pedagogika kollejlari; Oliy (maktabgacha ta’lim) – pedagogika institutlari va universitetlar.
Qobiliyatlar	kuzatuvchanlik, ko‘ngilchanlik, e’tiborlilik, sabrlilik, tashkilotchilik va chiqishimlilik xususiyatlari, norasmiy etakchilik mahorati.
Fanlar	ona tili va adabiyot, musiqa, tasviriy san’at, mehnat, tarix, biologiya, jismoniy tarbiya, psixologiya, chet tili.
Mazmuni	Maktabgacha ta’lim muassasalarida – bolalar xavfsizligini ta’minlash, ular bilan rejalashtirilgan mashg‘ulotlar, sayrlar uyushtirish; Mehribonlik uylarida – bolalarning xavfsizligini ta’minlash, ular bilan bog‘liq kelishmovchiliklarni bartaraf etish, o‘zini tutishi va gigiena qoidalariga amal qilishlarini nazorat qilish, darslarni tayyorlashda ko‘maklashish, ular bilan o‘quv rejalari asosida shug‘ullanish, madaniy-ma’rifiy tadbirlarni tashkillashtirish.
Afzalliklar	ko‘plab ijobiy ta’sirchanlik hislari va yangi taassurotlarni o‘z ichiga olgan xayrli, qiziqarli, ijodiy ish; bolalar va ularning ota-onalarining minnatdorchiligi; ish vaqti davomida ish beruvchining hisobidan bolalar bilan birga ovqatlanish imkoniyati; qulay va shinam binodagi ish.
Kasbiy qiyinchiliklar	har doim tarbiyalanuvchilarning sog‘ligi uchun qayg‘urish; ota-onalar va rahbariyat tomonidan ko‘pincha asossiz ravishda kelib chiqadigan e’tirozlar; ba’zida juda ham injiq va agressiv bolalar bilan ishlashga to‘g‘ri keladi; maoshning kamligi; mehribonlik uyida – ko‘p kuch talab qiladigan, psixologik jihatdan qiyin, hech qanday maosh bilan oqlab bo‘lmaydigan asabiy holatlarning kelib chiqishi.
Batafsil ma`lumot	Tarbiyachi aniq biror fandan dars bermaydi, u aynan tarbiya bilan shug‘ullanadi. Kimning tarbiyasi bilan? Agar umumlashtirib aytadigan bo‘lsak – “tarbiyalanuvchilarning”. Bular ota-onalari maktabgacha ta’lim muassasalariga keltirib qo‘ygan maktab yoshigacha bo‘lgan bolalar ham, mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilari ham bo‘lishi mumkin. Tarbiyachilar maktab-internatlarda ham, umumta’lim maktablarida ham mavjud bo‘lib, har birining ishi o‘ziga xos xususiyatga ega. Maktabgacha ta’lim muassasalarida ishlaydigan tarbiyachi nimalarni bilishi kerak? Avvalambor, bolalar va ularning ota-onalari bilan yaxshi aloqa o‘rnatishni. Birinchidan, tarbiyachi o‘z “erkatoylariga” ega bo‘lmasligi kerak, aks holda u bolalar ko‘z oldida o‘z obro‘sini yo‘qotadi. Ikkinchidan, agar maktab o‘quvchisiga jurnalga baho qo‘yib, maktabga ota-onani chaqirish haqidagi do‘q-po‘pisalar bilan va yana boshqa jazolar bilan ta’sir o‘tkazish mumkin bo‘lsa – maktab yoshigacha bo‘lgan bolalar bilan bunday qilishning iloji yo‘q. Savodsiz pedagog “zulmi”ga qarshi chiqqan guruhning jamoaviy qasosi nimaligini o‘zingizda sinab ko‘rishingizga to‘g‘ri keladi. Zamonaviy bog‘chalarda bor-yo‘g‘i bitta injiq bolaning to‘xtovsiz yig‘ilari ota-ona yoki rahbariyat oldida uyalib qolishingizga olib keladi. Ularning tarbiyachi haqidagi fikri esa, hamma vaqt ham, katta ahamiyatga ega. SHunday ekan, tarbiyachi hamma bolalarning, hattoki eng chiqisha olmaydigan va xudbinlarining ham hurmati va ishonchiga sazovor bo‘lishi muhim. Bolalar bog‘chaga “erta sahardan yugurishlari” uchun ularni qiziqtira olmaysizmi – ishingiz do‘zaxga aylanadi. YOki bo‘lmasa, norozi ota-onalar bilan “kurashishishingizga” to‘g‘ri keladi va oxir oqibatda sizni ishdan bo‘shatib yuborishadi. Bundan tashqari, ta’limni boshqarish bo‘yicha davlat organlari bolalar bilan ishlashga juda va juda katta e’tibor qaratishadi. Tarbiyachi har oy bolalar tarbiyasi, ularning harakatlanish, nutqiy, fikrlash va boshqa xususiyatlariga aloqador ishlar bo‘yicha hisobot topshiradi. Davlat maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachisining ish haqi uning ma’lumot darajasidan kelib chiqadi. Nisbatan yuqoriroq darajani qo‘lga kiritish uchun esa, katta ish haqiga da’volarni asoslab bergan holda, bir tog‘ kog‘ozlarni to‘ldirishga to‘g‘ri keladi. Bunday asoslarga da’vogarning katta ish haqi evaziga bolalar bilan tarbiya ishlarini olib borishda qo‘llamoqchi bo‘lgan usullari, shu vaqtgacha qilib kelgan ishlari haqidagi hisobotlar ham kiradi. Qayta attestatsiya uchun arizani, oldingi darajani qo‘lga kiritgandan keyin belgilangan muddat o‘tgach, topshirish mumkin. Sizda bolalar bilan ishlash mahorati bor yoki yo‘qligiga ishonish osonroq. Bor-yo‘g‘i bir necha soatgina vaqtingizni kichgina jiyaningiz yoki qo‘shningizning bolasi bilan o‘tkazish kifoya. Agar u sizni yarim soatdan so‘ng “pishirib yuborsa”, tarbiyachilik kasbi sizga to‘g‘ri kelishi ustida o‘ylanib qolishga sabab tug‘iladi. Lekin sizda hammasi o‘ngidan kelishiga va tanlagan kasbingiz sevimli ishingiz bo‘lib qolishiga umid qilamiz. Mehribonlik uyi tarbiyachisi qarovida, uning maktabgacha ta’lim muassasasidagi hamkasbidan farqli o‘laroq, turli yoshdagi bolalar – kichkintoylar ham, o‘smirlar ham bo‘lishadi. Bundan tashqari, ular mehribonlik uyida doimiy yashashadi. Buning ustiga, mehribonlik uyining ko‘pchilik tarbiyalanuvchilari – chin etimlar. Ba’zilarining esa ota-onalik huquqidan mahrum bo‘lgan va hech narsaga qaramay, ularni yaxshi ko‘rishda davom etadigan ota-onalari bor. Bu esa mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilari bilan ishlashda o‘ziga xos ta’sir o‘tkazadi. Mehribonlik uyida faqatgina o‘zgacha qalbga ega bo‘lgan insonlargina uzoq vaqt ishlay olishadi. Ular – ota-ona mehridan mahrum bo‘lgan bolalarga yordam ko‘rsatmaslik qo‘lidan kelmaydigan insonlar. Bu – juda ham qiyin. Ayniqsa, mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilari orasida ochiqchasiga bezorilik qiladiganlari ham uchrab turadi. Hattoki professional pedagog uchun ham ular bilan til topishish og‘ir kechadi. Tarbiyasi og‘ir bolalar, bir tarafdan, muomalada oddiy insoniy mehr-oqibatni tushunishmaydi, boshqa tarafdan esa – o‘ziga o‘xshagan odamlarni hech ham yoqtirishmaydi va chiqisha olishmaydi. Agar mehribonlik uyida bezorini jini suymaslik atmosferasi vujudga kelguday bo‘lsa, og‘ir xulq va agressiv lider xususiyatlariga ega bo‘lgan bola hamma vaqt u erdan qochib ketishni o‘ziga odat qilib oladi. Mehribonlik uyidagi tarbiyachi bolalar o‘rtasidagi kelishmovchiliklarni payqab olish va ularning avj olishini to‘xtatib qolish uchun juda ham e’tiborli bo‘lishi kerak. Albatta, bugungi maktab o‘quvchilari ongli ravishda mehribonlik uyi tarbiyachisi kasbini deyarli tanlashmaydi. Bu ishda asosiysi –ma’lumot emas. Asosiysi – bu sizning ko‘ngli o‘ksik bolalarga ko‘rsatmoqchi bo‘lgan yordamingiz hissi. Agar siz bunday bolalar bilan chiqishib ketishni va ularning hayotini, oz bo‘lsa-da, qiziqarli va yorqinroq qilishni istasangiz, dadillik bilan olg‘a boring. YAshash joyingizdan uzoqda joylashmagan biror-bir mehribonlik uyiga murojaat qiling, bolalar bilan ishlashda o‘z yordamingiz (masalan, qandaydir ertalabki tomosha uyushtirish, yoki bo‘lmasa bolalar bilan shunchaki o‘yinlar o‘ynash)ni taklif qiling. O‘z his-tuyg‘ularingizga ham quloq tuting va ustozlar bilan maslahatlashing. Qaroringizda qat’iy tursangiz, omad sizga kulib boqadi, zero: “ Ezgulik – hech eskirmaydigan birdan bir libosdir” (I.Gyote)