Soliq va soliqqa tortish
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5230800
Kasbiy mutaxassisliklar	Soliq mutaxassisi.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (soliqqa tortish bo‘yicha inspektor, soliq hujjatlariga elektron ishlov berish operatori, buxgalter) – soliq kollejlari; Oliy (soliqlar va soliqqa tortish inspektori) – soliq akademiyasi, iqtisodiyot va moliya oliy o‘quv yurtlari.
Qobiliyatlar	diqqat, analitik qobiliyatlar; materialni umumlashtirish, tezda qaror qabul qila olish mahorati; sofdillik; stresslarga bardosh bera olish; talabchanlik; yaxshi rivojlangan uzoq muddatli va tezkor xotira; hujjatlar bilan ishlashga moyillik.
Fanlar	matematika, informatika, ona tili, nutq madaniyati, chet tili, psixologiya.
Mazmuni	Soliq inspeksiyalarida – soliq qonunchiligiga amal qilishni, soliq va boshqa to‘lovlarning davlat byudjetiga kelib tushishini nazorat qilish, tashkilotlar, tadbirkorlar, fuqarolarga soliqlarni to‘lash to‘g‘risida bildirgilarni yuborish, soliq tekshiruvlarini o‘tkazish, tekshirishlar natijasini tahlil qilish, statistik soliq hisobotini tayyorlash.
Afzalliklar	ish va ish haqining turg‘unligi, nisbatan yuqori maosh, karera.
Kasbiy qiyinchiliklar	turli insonlar bilan nizoli holatlarning kelib chiqishi, qat’iy intizomga rioya qilish, asabiy ish.
Batafsil ma`lumot	Soliq mutaxassisi soliq tekshirishlarini, natijalar tahlilini olib boradi, qoidabuzarlarga jarima soladi. Soliq inspektori esa tashkilotlar, tadbirkorlar, fuqarolarga soliqlarni to‘lash talablarini yuboradi, erkin statistik soliq hisobotini tayyorlaydi, soliqlarning kelib tushish darajasi va dinamikasini tahlil qiladi. Soliq hisobotlari, natijalar tahlili bilan to‘g‘ri shug‘ullana olish uchun esa soliq qonunchiligi asoslari, buxgalteriya hisobi va hisoboti asoslari, hisobot tuzish uslubi, arbitraj faoliyati tamoyillaridan ham yaxshi xabardor bo‘lishi kerak. Ochig‘ini aytadigan bo‘lsak, tadbirkorlar ham, fuqarolar ham soliqlarni to‘lashni unchalik ham xush ko‘rishmaydi. Lekin hamma zamonlarda va barcha mamlakatlarda o‘ziga xos soliq tizimlari, soliq qonunchiligi joriy etilgan hamda bunga hamisha ehtiyoj bo‘lgan. SHu bois sizlarga soliqlar haqida ayrim qiziqarli faktlarni keltirmoqchimiz: Evropa soliq tizimi Qadimgi Rimdan kelib chiqqan. Dunyodagi birinchi kirim solig‘i 10% ni tashkil etgan. (Pyatiknijiya Moiseya bo‘yicha “... erning har bir qarichi va daraxt ildizi Xudoga tegishli” deb aytib o‘tilgan.) Qadimgi Galliyadagi Rim noibi Litsiniy ko‘proq soliq yig‘ish uchun yilni 14 oyga bo‘lib chiqqan. Ko‘plab shahar va mamlakatlarda soliqlarga bag‘ishlangan muzeylar bor: O‘zbekiston (Toshkent),Germaniya (Zizburg), Isroil (Ierusalim), Angliya (London), Qirg‘iziston Respublikasi (Bishkek), Ukraina (Sevastopol, CHernigov). Muzeylarga tashrif buyurganlar faqat soliqlar tarixi bilan tanishibgina qolmay, insonlarning epchilligi, ba’zida esa nodonligi to‘g‘risida eng qiziqarli faktlarni ham ko‘rishadi. Ekzotik soliqlar Qadimgi Misrda mushuk muqaddas jonivor hisoblangan, mushuklarga g‘amxo‘rlik qilganlar esa g‘aznaga kamroq soliq to‘lashgan. Tarixdagi eng dahshatli soliq 21 yil davomida Peshevarni bosib olgan hukmdor Randjit Singx tomonidan amalga oshirilgan. Bu soliq yiliga yuzlab uzilgan inson boshlaridan iborat bo‘lgan. 1999 yilda Venetsiyaga tashrif buyuruvchi har bir sayyohdan bir marta hojatxonaga kirib chiqish uchun ming Italiya lirasi miqdorida soliq undirilgan. Bu esa, Venetsiyaga har yili 10 million mehmon tashrif buyurishini hisobga olgan holda, qo‘shimcha daromad manbai bo‘lib xizmat qilgan. 1996 yilnnig yozida Tyanszin shahri kattalari “gunoh uchun soliq” undirishgan, bunga asosan, nikohsiz birga yashash qoidabuzarlarga 1000 yuanga (120 AQSH dollariga) tushardi. Ha, soliqlar to‘g‘risida tarixdan ko‘plab qiziqarli ma’lumotlarni keltirishimiz mumkin, lekin asosiysi bu emas. Gap shundaki, bugun jadal rivojlanib borayotgan bozor iqtisodiyoti davrida soliq mutaxassislarining oldida qanday vazifalar turganligi muhim. Siz qat’iy ravishda soliq mutaxassisi bo‘lishni o‘z oldingizga maqsad qilib qo‘ydingiz, deylik. Xo‘sh, endi qanday vazifalarni amalga oshirishingiz lozimligini bilasizmi? Unda, diqqat qiling: soliq mutaxassisining vazifalari, avvalambor, soliq qonunchiligining bajarilishi va soliq hamda boshqa to‘lovlarning o‘z vaqtida Davlat byudjetiga kelib tushishini nazorat qilishdan iborat. Buning uchun fuqarolar, tashkilotlar va korxonalarga soliq to‘lovlari to‘g‘risida bildirgilarni yuborish lozim bo‘ladi. SHuningdek, bu kasb egalari soliq tekshirishlarini ham o‘tkazishadi, soliq to‘lovchilarning moliyaviy hujjatlari(soliq deklaratsiyalarini, buxgalteriya kitoblari, hisobotlari va boshqalar)ni tekshirishadi hamda tekshirish natijalarini umumlashtirib, tahlil qilishadi. Qoidabuzarlarga esa moliyaviy jazo turlarini qo‘llashadi. Kasbni puxta egallashingiz va yuqoridagi vazifalarni amalga oshiringizda sizga qanday bilimlar asqotishi to‘g‘risida ham qisqacha ma’lumot bermoqchimiz. Soliq qonunchiligi va buxgalteriya asoslari, hisobot tuzish usullari, arbitraj faoliyat tamoyillari va sohaga doir hujjatlarga elektron ishlov berish bo‘yicha bilimlarni o‘zlashtirishingizni maslahat beramiz. Davlat byudjetiga to‘lovlarning o‘z vaqtida tushishiga hissa qo‘shishni istasangiz, maxsus bilimlaringizni oshirishga shoshiling.