Texnogen san’at
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5151400
Kasbiy mutaxassisliklar	Televidenie va radio rejissyori assistenti, ovoz rejissyori assistenti, televideooperator, ovoz operatori(turlari bo'yicha), yoritish operatori (turlari bo'yicha).
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus(televidenie va radiodasturlari rejissyori assistenti, teatr va ommaviy tadbirlar rejissyori assistenti, kinorejissyor assistenti, sahnalashtiruvchi kinorejissyor assistenti, televidenie va radiodasturlari ovoz rejissyori assistenti, televideooperator assistenti, videomontaj texnigi, videofilm montajchisi, videotasvirga tushirish operatori, teatrlashgan tomoshalar va ommaviy bayramlar ovoz operatori, musiqiy dasturlar ovoz operatori, ovoz yozish studiyalari operatori, ommaviy bayramlar va teatrlashgan tadbirlarni yoritish operatori) – madaniyat va san’at kollejlari; Oliy (ovoz rejissyori, kinooperator, teleoperator, maxsus yoritish texnologi) – teatr va rassomchilik, madaniyat va san’at institutlari, texnika oliy o‘quv yurtlari.
Qobiliyatlar	yaxshi ko‘rish va yodda saqlash qobiliyati, ijodiy fikrlash, ko‘zlarning yorug‘lik va qorong‘ilikka tez moslashuvi, ko‘z bilan chamalash, suratga tushirishga nisbatan mahorat; kuzatuvchanlik, diqqatni boshqara olish; yaxshi eshitish qobiliyati, jismoniy chidamlilik, tashkilotchilik
Fanlar	ona tili va adabiyot, jismoniy tarbiya, fizika, tasviriy san’at, psixologiya, estetika, fotosan’at, chet tillari, informtika va axborot texnologiyalari.
Mazmuni	Tele-, video-, foto-, kinostudiyalarda – rejissyor-postanovkachi rahbarligi ostida teleko‘rsatuv yoki filmning qismlarini va epizodlarini suratga olish, suratga tushirilgan kadrlar montaji hamda ularni qayta ishlash; ommaviy bayramlar va teatrlashtirilgan tadbirlarni yoritish; Reklama firmalarida – korporativ prezentatsiya va reklama roliklari va kliplarini suratga tushirish ishlarini olib borish; Ovoz yozish studiyalarida, radiostudiyalarda – teatrlashtirilgan tomoshalar va ommaviy bayramlarga, musiqiy dasturlarga, barcha turdagi radioeshittirishlarga operatorlik qilish, ovoz yozish jarayonida ishtirok etish;
Afzalliklar	ijodiy, o‘ziga jalb qiladigan ish; turli xil insonlar bilan muloqotda bo‘lish; turli xalqlar madaniyati bilan tanishish, mamlakat yoki dunyoni kezish; karerada ko‘tarilish va mashhur bo‘lish imkoniyati.
Kasbiy qiyinchiliklar	har qaysi san’atda bo‘lgani kabi: ko‘p narsani xohlash, lekin kam narsaga erishish mumkin, me’yorlanmagan ish kuni, kutilmagan holatlar va sharoitlarda ishlashga to‘g‘ri kelishi, ruhan va jismonan toliqish.
Batafsil ma`lumot	Televideooperatorlik kasbiga mehnat bozorida talab juda katta. Biz har kuni ertalabdan ularning ko‘zi bilan tongi dasturlarni, yangiliklarni, teleseriallarni, orziqib kutiladigan futbol matchlarini, yoqmasa ham, reklama roliklarini tomosha qilamiz. Umuman olganda, televideooperatorning faoliyati – voqea, hodisa va bizni qurshab turgan olamdagi ob’ektlarni raqamli apparatlar orqali tasvirlash, ya’ni aks ettirish. Birinchi navbatda, televideooperator tasvirning mohiyatiga ko‘ra loyihasini yaratadi, zarur jihozlarni o‘rnatadi, tasvirga oladi, keyinchalik olingan tasvirga ishlov beradi (montaj, ravshanlik, rang...) Videooperator – ijodiy kasb. SHuning uchun ham bu kasb egalariga estetik did, simmetriyaga rioya qilish, kashfiyotchilik, yaratuvchanlik, o‘z-o‘zini tanqid qilish xususiyatlari asqotadi. Videooperatorlardan harakatchanlik va chaqqonlik ham talab etiladi, chunki tasvirga olish jarayonlari nafaqat yopiq binolarda, balki ochiq havoda ham, suv ostida ham kechishi mumkin. Biz bu mutaxassislik bo‘yicha o‘qishga kirish qiyinchiliklari haqida gapirib o‘tirmaymiz. San’at sohasidagi har qanday o‘quv yurtida bo‘lgani kabi, siz ijodiy tanlovdan o‘tishingiz va qabul komissiyasiga o‘z fotoishlaringizni taqdim etishingiz kerak bo‘ladi. Tasavvur qilaylik, siz o‘qishga kirdingiz. U erda sizga qo‘lingizda nafaqat foto-, balki video- yoki kinokamerani ham ushlashni o‘rgatishadi. O‘qish yillarida siz u bilan birga yurasiz va mamlakat bo‘ylab sayohat qilasiz, turli xildagi voqea, jarayonlarni suratga tushirasiz va shu suratga tushirgan kadrlaringizga ishlov berasiz, har xil kino, televidenie prodyuserlari, studiyalar menejerlari, kinorejissyorlar bilan tanishasiz. Aytaylik, siz to‘la metrajli badiiy yoki hujjatli filmga yoki reklamaga buyurtma olgan qandaydir suratga olish guruhining kinooperatori bo‘ldingiz. Har qanday holatda ham elkangizda og‘ir apparatura bilan yurishga to‘g‘ri kelishi bilan birga me’yorlanmagan ish kuniga ham tayyor bo‘ling – kinokamera oldida uxlab qolishgacha borasiz. Balki, siz suvosti s’yomkalari haqida orzu qilayotgandirsiz. Ishda sizga bunday s’yomkalarga ruxsat beriladi. Ekstrem-s’yomka lar – maxsus tayyorgarlikni o‘tagan kinooperatorlarning juda ham kichik davrasining ulushi. Kinooperatorlarning ko‘pchiligi, hamma vaqt suratga olish jarayonidan norozi bo‘lgan rejissyor bilan tortishgan holda, odatiy suratga tushirish maydonchalarida ishlashadi va mana bu – kinooperatorlikning haqiqiy baxti. CHunki, qachonki, siz bilan professional tortishsa – demak u sizni ham professional sifatida qabul qiladi. Uchrashib qolganda xohish bilan salomlashib, lekin suratga olishga taklif qilishmasa – bu yaxshi emas. Buni qarang, hamma bitiruvchilarga ham qaysidir taniqli rejissyorning tajribali guruhiga kirib kelish baxti nasib etavermaydi. Kamdan kam kinooperatorlarga qiziqarli filmni suratga tushirishda omad kulib boqadi. Kimdir o‘z qobiliyatini “qistab chaqiradigan” kliplarga sarflagan holda, reklama firmalarida ishlaydi. Ko‘pchilik, jurnalistlar bilan birga har xil telereportajlar, ko‘rsatuvlar, sport va yangiliklar syujetlarini suratga tushirgan holda, markaziy yoki hududiy televidenieda ishlash baxtiga muyassar bo‘ladi. Lekin, operator qaerda ishlamasin, uning uchun asosiysi – elkasida o‘zining sevimli kamerasini ko‘tarish imkoniyati va hamma erda uni toliqtiradigan hamda tushirilgan plyonkani kino- yoki teleekranda ko‘rsatish uchun tayyor professional syujetga aylantirish maqsadida suratga olingan plyonka ustida olib boriladigan ish. Bunday ish – kinooperator uchun baxt. Ular uchun hammasidan yomoni – o‘z ishi bilan shug‘ullanmaslik. Omad sizga, film suratga olishning bo‘lg‘usi maestrolari! YOritish operatori kasbi bir tomondan texnik sohaga kirsa, ikkinchi tomondan ijodiy kasb hisoblanadi. Birorta ham ommaviy tadbirlar ( xoh u konsertmi, teatr tomoshalarimi, modalar ko‘rigimi, qat’i nazar)ni maxsus effektlarsiz amalga oshirishning iloji yo‘q. Maxsus yoritish effektlari yoritish asboblari, apparatlari, projektorlar ishini boshqaruvchi yoritish mexanigi tomonidan yaratiladi. Bunday mutaxassislar teatrlarda, madaniyat markazlarida, klublarda, kafelarda, restoranlarda faoliyat olib borishadi va xususiy tadbirlarda ham o‘z xizmatlarini ko‘rsatishadi. Eng yaxshi tomoni shundaki, bu soha vakilllarining ishi hech qachon eskilikka aylanib qolmaydi, chunki ikkita bir xil yoritish effekti yoki loyihasi mavjud bo‘lmaydi. Xullas, bu ishda badiiy xodim bo‘lishning o‘zi kamlik qiladi, bir vaqtning o‘zida elektromontyor, elektromexanik, chilangar, umuman olganda, sahna “mashinisti” vazifalarini qoyillatish zarur. Ana shunday xususiyatlarni o‘zingizda mujassamlashtirgan va yoritish effektlariga ishtiyoqmand bo‘lsangiz, ikkilianmang. Buning uchun sizdan yoritish asboblarini joylashtirish va olib yurish, ularni ish jarayoniga tayyorlash (linzalarni yuvish, tubus va detallarni tozalash), yoritish asboblarini ish hududi bo‘yicha ko‘chirish, maxsus shtativlarga o‘rnatish, turli murakkablikdagi yoritish effektlarini yaratish, yoritish asboblarini ixtiyoriy sxemalar asosida montaj va demontaj qilish, ularni ta’mirlash, sozlash ishlarini bajarish talab etiladi. Fizika, elektrotexnika, elektromexanika, optika, yorug‘lik va uning xossalari to‘g‘risidagi bilimlarsiz esa, bu yo‘lga kirish – katta xato.