Haykaltaroshlik
KASBI HAQIDA BATAFSIL MA`LUMOT

Yo'nalish Kodi	5151100
Kasbiy mutaxassisliklar	Haykaltarosh assistenti.
Ixtisosliklar	O‘rta maxsus (haykaltarosh assistenti, me’moriy-dekorativ plastikasi rassomi) – san’at va milliy hunarmandchilik kollejlari; Oliy (haykaltarosh) – teatr va rassomchilik, badiiy arxitektura, arxitektura-qurilish oliy o‘quv yurtlari.
Qobiliyatlar	rangtasvirga bo‘lgan qobiliyat; fazoviy va obrazli fikrlash; barmoqlarning rivojlangan motorikasi.
Fanlar	tasviriy san’at, haykaltaroshlik, ona tili va adabiyot, haykaltaroshlik san’ati va rangtasvir tarixi, musiqa, mehnat, jismoniy tarbiya.
Mazmuni	Ustaxonalarda – sotish uchun yoki buyurtma asosida haykaltaroshlik san’ati mahsulotlarini tayyorlash, qadimgi davr mutaxassislari haykallaridan nusxa olish va ularni qayta ishlash; Rassomlik maktablari va studiyalarida – o‘qituvchilik faoliyati; O‘yma naqsh salonlarida, suvenir fabrikalarida, bino va inshootlar fasadlariga badiiy bezak berish guruhlarida – turli suvenirlar ishlab chiqarish, bino fasadlarini badiiy bezash, buyurtmalar asosida o‘yma naqshlar tushirish.
Afzalliklar	ijod zavqi; erkin ishlash imkoniyati; qurilish, madaniyat va arxitektura yodgorliklari restavratsiya ishlarida ishtirok etish.
Kasbiy qiyinchiliklar	jismonan qiyin ish; ijod qiyinchiliklari va buyurtmachilar bilan kelishmovchiliklar kelib chiqish ehtimolining kattaligi.
Batafsil ma`lumot	Mana, aynan ijod ishqibozlarning kasbi. Barcha ijod kasblari vakillari orasida haykaltarosh tanlagan san’at sohasiga o‘zgacha sadoqati bilan ajralib turadi. Vaholanki, qo‘l san’atining bu turiga rangtasvir yoki grafikada o‘z o‘rinlarini topish maqsadida xam kirib kelishadi. Qanday yo‘l bilan inson san’atning bu turiga kirib kelishi, unchalik ham muhim emas. Muhimi – unda faqat barmoq bilan sanasa bo‘ladiganlar – chindan ham bu kasbning haqiqiy shaydolari qolib ketishadi. Buning sababi esa haykaltaroshlik bilan rohatlangandek, hech narsa bilan – musiqa bilan ham, balet bilan ham, sahna bilan ham rohatlanishning iloji yo‘qligidadir. Agar inson bu kasbni tanlagan bo‘lsa, unga hech qanday maslahat va tavsiyalar kerak emas, u o‘zini ijod yo‘lida kutib turgan qiyinchilik hamda muammolar haqida bilishni istamaydi. O‘z mahoratini yuksaltirgan xolda, mehnat qiladi va bor vujudini ijodga bag‘ishlaydi. Haykaltarosh bu kasbdan hech qanday vaziyatda ham voz kechishga moyil emas. U bu ish bilan, hatto keksalikda ham shug‘ullanaveradi. Va, albatta, kimnidir o‘z mahoratiga o‘rgatishga harakat qiladi, lekin bu erda o‘zgacha qobiliyat kerak. Haykaltaroshlar mayda haykalchalar, mahobatli haykallar va monumental xarakterdagi haykallarni yaratishadi. Ushbu sohaning nozikligi va murakkabligi shundaki, unda har bir detal va elementlarga jiddiy e’tibor berish lozim. Har bir sohada bo‘lgani singari haykaltaroshlikda ham bosh ijrochi va yordamchi, ya’ni assistent bo‘ladi. Assistentlar haykaltaroshga zarur materiallarni, asbob-uskunalarni ishga tayyorlash, ularni tozalash kabi ishlarda ko‘maklashishadi. SHuningdek, o‘z ustalari bergan boshqa topshiriqlarni bajarishadi. Bir so‘z bilan aytganda, ular mustaqil, ijodiy faoliyat egalari bo‘lishsa-da, haykaltarosh ko‘rsatmalari asosida ishlashadi. Oddiy haykaltaroshga doimiy maosh uchun imkoniyat topish juda qiyindek tuyuladi. Bronzadan barelef lar va shahar haykallarini ishlash yoki ularni marmardan charxlash – sanoqli kishilargagina nasib etadi. “Soyada qolgan” haykaltarosh nima qilishi kerak? Bu kasb vakillari turlicha faoliyat yuritishadi. Kimdir madaniyat tashkilotlari yoki haykaltaroshlikni yoqtiruvchi, moddiy jihatdan ta’minlangan insonlarning buyurtmalarini bajaruvchi ustaxonada joy topadi. Kimdir esa usto-shogird maktablarini tashkil etib, bu san’at bilan qiziqqan bolalar va yoshlarga saboq beradi. SHundaylar ham borki, nafaqat turli xildagi haykallar, byustlar, niqoblar, statuetkalar va boshqalarni tayyorlaydi, balki o‘zi ularni sotadi ham. YAna kimdir doim individual buyurtmachilarni izlaydi. Bunday mutaxassislar, misol uchun, suvenir mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi tashkilotlarda kerak bo‘lishadi. Bugun shaharlarimiz ko‘rkiga ko‘rk bag‘ishlab turgan keng ma’noli va salobatli haykallarning barpo etilishi va shaharlarimiz qiyofasining tanib bo‘lmas darajada o‘zgarib borayotganligi kelajakda haykaltaroshlarga bo‘lgan ehtiyojning yanada ortishidan dalolat beradi. Buyuk ajdodlarimiz xotirasiga bag‘ishlab yaratilayotgan majmualar va ziyoratgohlar haykaltaroshlarimiz va rassomlarimiz oldida ulkan vazifalar turganini bildiradi. SHu o‘rinda Prezidentimiz I. Karimovning “YUksak ma’naviyat – engilmas kuch” asarida bayon etilgan quyidagi so‘zlarni e’tiboringizga havola etamiz: “Ayni paytda yurtimizda monumental san’at sohasini rivojlarntirish bo‘yicha oldimizda ko‘pgina vazifalar turganini ta’kidlash lozim. Xususan, bu sohada ham zamonaviy ijodiy maktab yaratish, shu maqsadda keng miqyosda fikrlaydigan, qadimiy tariximiz, milliy tabiatimizni chuqur biladigan, o‘zi yaratayotgan obrazning barcha xususiyatlarini, avvalambor, yuragidan, qalbidan o‘tkazib ijod qilishga qodir bo‘lgan etuk haykaltarosh va me’morlarni tarbiyalash dolzarb masala bo‘lib turibdi.” SHunday ekan, xavotirga o‘rin yo‘q, haykaltaroshlikning kelajagi - porloq.